Hơn 15 năm đến với di sản Huế, bà Andrea Teufel, chuyên gia phục chế người Đức hiện sống hẳn ở đây để phục dựng lại những công trình di sản.

Chuyên gia phục chế người Đức Andrea Teufel (58 tuổi) đã mang tới nhiều kỹ thuật trùng tu di sản, hồi sinh nguyên gốc giá trị ban đầu. Bà đã tham gia đào tạo một thế hệ hệ kế cận cho viêc trùng tu di sản tại Huế; xây dựng nguồn nhân lực cho công cuộc bảo tồn di sản về lâu dài tại Việt Nam.

Bà Andrea Teufel và các cộng sự trùng tu di sản Huế.

Nhờ bà mà nhiều công trình di sản Huế được trùng tu.

Bà Andrea Teufel sinh ra và lớn lên ở Postdam, một thành phố của Đức. Thành phố này có những công trình, di tích xưa cổ có nhiều nét tương đồng với thành phố Huế.

Câu chuyện bắt đầu từ năm 2003, khi Đại sứ quán Đức tại Việt Nam tài trợ dự án bảo tồn Phục hồi tranh tường ở Khải Tường Lâu, Cung An Định. Andrea Teufel là người đầu tiên xung phong đến Huế. Trước mắt bà khi đó là sáu bức tranh tường trong phòng khách cung An Định, biệt cung của vua Khải Định. Đó là những bức tranh với chất liệu và phong cách phương Tây, vẽ phong cảnh các lăng mộ Hoàng gia triều Nguyễn để tưởng nhớ tiền nhân của vị vua đương thời.

Lúc này, màu trên tranh bị bong tróc, hen ố. Andrea gửi những mẩu sơn dầu đầu tiên về phòng thí nghiệm ở Đức để phân tích và tiến hành phục hồi. Bà Andrea đã tuyển chọn 15 họa sĩ địa phương cùng phối hợp thực hiện. Sau một thời gian dài làm việc với các cộng sự Việt Nam, bà Andrea đã phục dựng lại những bức bích họa trong cung An Định trả lại vẻ đẹp vốn có ban đầu.

Những công trình di tích Huế bị hư hỏng mục nát dần được bảo tồn phục hồi.

Nhiều phương pháp trùng tu được chuyển giao cho các cộng sự Việt Nam.

Sau công trình ở cung An Định, những học trò của Andrea đã lần lượt theo bà phục chế nhiều hiện vật tại khu di sản Huế...

“Bà Andrea Teufel chuyên gia Đức, đây xác định là một con người yêu Huế, yêu di sản văn hóa Huế đã được UNECO công nhận. Là một người chuyên về mảng bảo tồn bà rất day dứt với những công trình, hoa văn họa tiết đã bị phai mờ theo thời gian nên bà ở lại Huế giúp phục hồi, đào tạo một thế hệ kế cận để làm việc tốt hơn cho di sản văn hóa Huế” - Họa sĩ Lê Phước Tân, nhiều năm tham gia các dự án bảo tồn cùng bà Andrea Teufel nhận xét.

Trong 15 năm gắn bó với di sản Huế, bà Andrea Teufel luôn nặng tình với Huế. Bà mua căn nhà tại đường Chi Lăng Huế để gia đình sinh sống. Căn nhà nhỏ của bà cũng là nơi lui tới thường xuyên của các học viên và cộng sự trong công tác bảo tồn di tích Huế.

Tranh tường tại Khải Tường Lâu, Cung An Định được phục hồi.

Những học viên Việt Nam được các chuyên gia Đức đào tạo và cấp chứng chỉ về công tác bảo tồn di sản.

Công trình cổng điện Phụng Tiên, Đại Nội Huế vừa được trùng tu.

Bà Andrea Teufel tâm sự: quá trình thực hiện công tác trùng tu di tích, bà đã tích lũy nhiều kinh nghiệm cho chính mình và từng bước hoàn thiện các phương pháp và kỹ thuật trùng tu. Trong đó, kỹ thuật fresco được áp dụng trong phục hồi di tích. Có nghĩa trát vữa lên tường, đợi cho đến khi vữa khô, nhưng không khô hẳn mà còn hơi ẩm, tiếp đó  dùng chất màu trộn với nước và vẽ trực tiếp thẳng lên mặt vữa tươi đó, không cần bất cứ loại chất kết dính hay keo nào. Với việc phát triển và áp dụng phương pháp mới này, những trang trí trên các công trình di tích sẽ không bị hư hại do thời tiết, qua đó sẽ bảo tồn di sản chân xác.

Bà Andrea Teufel cho biết, qua quá trình tham gia dự án, các học viên đã có được những kỹ năng về bảo tồn di sản bằng phương pháp mới.

“Qua 15 năm sống và làm việc tại Huế, đối với tôi, mỗi lần nhắc đến di sản tôi vẫn cảm thấy rất bồi hồi. Đó là những công trình nghệ thuật rất độc đáo. Và ngay tại những công trình mà tôi đã từng làm việc từng cm một trên mỗi bức tường và mỗi phần cổng nhưng khi dỡ hệ thống giàn giáo ra đến bản thân tôi cảm giác như bị đau tim vậy. Bởi vì nó rất là tuyệt vời. Và tôi cảm thấy mình rất tự hào khi góp một phần nhỏ vào để bảo vệ công trỉnh cảnh quan và những công trình di sản Huế.” – chuyên gia Đức chia sẻ.

Tiến sĩ Phan Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đánh giá: Trong suốt 15 năm qua, nhóm chuyên gia của Đức do bà Andrea Teufel đại diện đã thực hiện trùng tu 5 dự án tại khu di sản Huế. Ngoài dự án ở Điện Phụng Tiên vừa hoàn thành, trước đây bà còn làm tốt việc Phục hồi tranh tường ở Khải Tường Lâu (Cung An Định); phục hồi cổng, bình phong Bửu Thành Môn (Lăng Tự Đức); phục hồi ngoại thất Tối Linh Từ (Đại Nội) và dự án Bảo tồn, phục hồi trang trí nội thất Tả Vu, Đại Nội Huế. Các dự án này đã kết hợp đào tạo cho tỉnh Thừa Thiên Huế có được đội ngũ những người chuyên trùng tu di sản.

Hơn 20 học viên đã qua đào tạo, góp phần tích cực trong việc bảo tồn, trùng tu di tích của địa phương. Năm 2018, nhóm chuyên gia đã công bố công trình “Nghiên cứu phát triển, đào tạo và triển khai phương pháp mới để bảo tồn các công trình di sản có trang trí, áp dụng kỹ thuật các thiết kế nguyên bản, đặc biệt là kỹ thuật  từ lâu đã thất truyền “vẽ fresco” và “vữa màu”.

“Thông qua các dự án các học viên được đào tạo về phương pháp thực hành, tiếp cận những kiến thức mới, những kỷ năng mà các chuyên gia như chị Andrea Teufel trực tiếp hướng dẫn. Đến bây giờ họ trở thành lực lượng nồng cốt, hạt nhân trong các đơn vị bảo tồn di tích, trùng tu phục hồi các mảngkiến trúc sử dụng  vật liệu cứng và sử dụng các lối trang trí truyền thống đắp vôi vữa hoặc điêu khắc trên đá” - Ông Phan Thanh Hải cho biết thêm.

Hơn 15 gắn bó thầm lặng với công việc bảo tồn di sản Huế, giờ đây Andrea Teufel đã chọn Huế làm quê hương thứ hai của mình. Bà luôn tâm niệm "Cố đô Huế là di sản thế giới nên mọi người đều phải chung tay gìn giữ"./.

Lê Hiếu/VOV-Miền Trung