Vũ Kim Hoàn từ 7 năm trước đã từng thu hút truyền thông Đức sôi sục lý giải hiện tượng kỳ lạ học sinh Việt học giỏi nổi trội đặc biệt, đứng đầu mọi sắc tộc ngoại quốc, vượt cả người bản địa. Điều này thể hiện ở tỷ lệ học sinh học khá giỏi cấp phổ thông cơ sở được chọn vào hệ phổ thông phân ban 12 năm (tốt nghiệp hệ này sẽ vào thẳng đại học), đạt tới 59%, gấp 5 lần nhiều sắc tộc khác, bỏ cả học sinh Đức đứng sau chỉ 43%.

Cách ba tháng trước, Kim Hoàn nhập học trường Europe Business School (London, Anh), hệ cao học, chuyên ngành quản trị kinh doanh, khoá 2017–2019, với suất học bổng Nhà nước trao tặng cho học sinh giỏi, cấp liên tục từ tháng 2/2014–8/2019.

Để bổ trợ cho chuyên ngành trên và đại học Dual đã tốt nghiệp trước đây, Kim Hoàn quyết tâm giành thêm bằng thạc sĩ chuyên sâu về tài chính, thời gian dự kiến vào giữa khoá học, từ tháng 7–9/2018. Đích nhắm đến là những trường đại học lớn, tiêu biểu như MIT tại Mỹ.

Vũ Kim Hoàn

Để bảo đảm tài chính cho khoá học thêm đó, Kim Hoàn đệ đơn xin suất học bổng ưu tiên cho du học sinh Đức khá giỏi do Cơ quan Trao đổi Đại học Đức xét chọn thông qua một ủy ban độc lập (không phụ thuộc chính quyền) xét duyệt dựa trên thẩm định khắt khe của các trường đại học liên quan.

Thẩm định căn cứ theo 4 tiêu chí, năng lực chuyên môn (gồm điểm tốt nghiệp phổ thông, đại học, các kỳ sát hạch và thành tích làm việc thực tế...) và năng lực cá nhân (hoạt động xã hội, trải nghiệm ở các nước, hoạt động ngoại khoá...); chương trình dự định học (mục đích đào tạo, kế hoạch thực hiện...) và khả năng thực hiện (mối quan hệ với nơi định học, những kiến thức nền tảng đã có để học tiếp, thời gian lưu trú để học...), cho thang điểm từ số không (thấp nhất) đến điểm mười xuất sắc.

Cả 4 tiêu chí Kim Hoàn đều giành được điểm 10 tuyệt đối từ cơ quan thẩm định.

Hiện tượng kỳ lạ về học sinh Việt

Kim Hoàn sinh ngày 17/10/1994. Khi lên 4, bé Hoàn và chị gái hơn mình 7 tuổi được mẹ mang sang Đức đoàn tụ gia đình. Bố mẹ Hoàn mở quầy kinh doanh hoa, cây cảnh nhựa tại một khu giao hàng của người Việt ở Dresden.

Đặt chân tới Đức, bé Hoàn không hề biết một từ tiếng Đức, bố mẹ bận làm ăn phải gửi em vào nhà trẻ. Suốt ngày chơi với chúng bạn bất đồng ngôn ngữ - tình cảnh bắt buộc này lại bất ngờ tạo cơ hội cho Hoàn tự động hoà nhập xã hội Đức từ tấm bé.

Sau hai năm mẫu giáo, bé Hoàn nhập học trường phổ thông cơ sở Johanna, Dresden.

Tại đây, cả 4 năm tại trường này, bé là thành viên tích cực đa năng của chương trình đào tạo ngoại khoá được nhà trường tổ chức – tham gia câu lạc bộ AG, nhóm văn nghệ Theater AG, nhóm học tiếng Pháp AG, nhóm điền kinh AG, giành nhiều cúp đấu giải...

Từ lớp 3, bé Hoàn được bầu làm lớp trưởng.

Lớp trưởng Hoàn kết thúc cấp học cơ sở 4 năm của mình bằng một sổ học bạ tổng kết tất cả các môn với điểm tối đa tròn trĩnh 1/1 (tức 10/10 ở Việt Nam), có đủ mọi năng khiếu, có quyền được chọn vào bất cứ trường phổ thông phân ban nào.

Rốt cuộc, Hoàn chọn trường phân ban ngoại ngữ, vào lớp học chuyên sâu tiếng Pháp.

Tới lớp 6, Hoàn tham gia cuộc thi Olympic ngoại ngữ toàn Liên bang, đoạt giải 2 đồng đội. Sang lớp 7, Hoàn học thêm nhóm AG tiếng Ý, rồi từ lớp 8 học tiếp tiếng Tây Ban Nha.

Tháng 8/2010, hai Tiểu bang Hamburg và Sachsen mở khoá huấn luyện thực hành đa ngôn ngữ cho khoá học lớp 10. Kết quả tổng kết, Hoàn thi viết Tiếng Pháp, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Đức, và thi miệng tiếng Anh, giành vị trí số 1 trong tổng số 120 thí sinh.

Vũ Kim Hoàn bây giờ

Về tiếng Việt, khác với không ít học sinh Việt khác phát âm thường bị chệch, hoặc dứt đứt kiểu “ông Tây nói tiếng ta" hay “người ta nói tiếng Tây", Kim Hoàn luôn chăm chút tiếng mẹ đẻ.

Theo học tiếng Việt đều đặn từ lớp 3, chuyện trò bằng tiếng Việt trong gia đình, ngoài cộng đồng, gắn bó mật thiết với gia đình, bạn bè, người thân – những điều này tạo nền tảng cho ngôn ngữ tiếng Việt của Hoàn thuần chuẩn khó pha trộn, như cha mẹ cô từng khuyên “muốn học giỏi một ngoại ngữ nào, trước hết phải thông thạo tiếng mẹ đẻ đã".

Giải thưởng Qũy học bổng mang tên Start-Stipendium Đức chuyên dành cho những học sinh từ lớp 8, gốc ngoại quốc học khá giỏi, hoạt động xã hội xuất sắc, đã trao tặng Hoàn ngay năm khởi đầu lớp 8, kéo dài cho đến kết thúc phổ thông.

Hàng năm, toàn nước Đức có chừng 15 đến 20 học sinh người Việt nhận học bổng này trên tổng số cả nước chừng 200 học sinh được trao (7,5 – 10%), trong khi tỷ lệ người Việt trên tổng số người nước ngoài ở Đức chỉ 1,4%.

Học đi đôi với hành, năm 2010, nhóm AG của Hoàn đăng ký tham gia cuộc thi tìm hiểu dân chủ "60 năm Hiến pháp", thể hiện bằng tiểu phẩm phim video. Cuốn phim này được xếp hạng 6 toàn Liên bang.

Trước đó từ năm lớp 7, Hoàn đã tham gia tích cực nhóm AG đào tạo thực hành phóng viên mang tên „Hành trình khám phá Cộng hoà Dân chủ Đức“, thực hiện các phóng sự về cuộc sống của người dân thời Đông Đức, tập hợp thành bộ đĩa CD, cung cấp tư liệu lưu trữ cho các thư viện, cho nhà trường và chính quyền thành phố...

Tới năm học 2011, Hoàn triển khai chương trình "Gặp mặt", thông qua trưng bày, triển lãm, tập hợp học sinh hội thảo, đàm luận về những chủ đề thú vị do Hoàn hoạch định.

Song song, Hoàn tham gia dạy thêm, kèm cặp các em lớp dưới học yếu các môn, toán, tiếng Anh và tiếng Pháp...

Năm 2012, Qũy học bổng Start tổ chức lễ kỷ niệm 10 năm, Kim Hoàn được mời lên khán đài thuyết trình đề tài Hoà nhập và Đa dạng ở Đức trước Tổng thống Đức Joachim Gauck lúc đó cùng 800 cử toạ khách mời.

Năm 2013, là lớp trưởng, Kim Hoàn tổ chức triển khai sâu rộng chương trình đa văn hoá trong trường. 2 năm sau, trường của Hoàn được tặng danh hiệu “Nhà trường nói không với nạn phân biệt chủng tộc", “Nhà trường với vai trò hiệp sỹ".

Hoàn có rất ít thời gian rỗi mà dành hết cho học tập và thực hành để luôn giữ vị trí quán quân học giỏi, kèm tranh thủ chơi piano, hướng dẫn du lịch tại bảo tàng Dresden...

Thực tế hiếm thời gian rỗi ở Hoàn cũng chính là phát hiện của các nhà nghiên cứu giáo dục Đức dùng để lý giải thêm hiện tượng kỳ lạ học sinh Việt - chúng đầu tư thời gian cho học tập hơn học sinh Đức hàng nghìn tiết, bởi sức ép thành tích của các bậc cha mẹ Việt, đòi hỏi con cái mình phải hơn hẳn thế hệ bố mẹ chúng.

Thực ra phụ huynh dân tộc nào cũng mong muốn vậy cả. Chià khoá nằm ở chỗ, học sinh Việt hoà nhập xã hội Đức không chỉ từ tấm bé, mà suốt cả quá trình học lên, với ý thức như Hoàn khẳng định, không thể giành được sự nể trọng của bạn học Đức, nếu không tự vươn lên học khá hơn chúng, bằng cách tận dụng mọi cơ hội của nền giáo dục hiện đại Đức, đầu tư thời gian cho mục đích đó... 

Tháng 6.2013, Kim Hoàn thi tốt nghiệp phổ thông trường chuyên Romain-Rolland-Gymnasium Dresden, với điểm số “Abitur” loại giỏi 1,1. Cùng lúc, Hoàn thi tốt nghiệp phổ thông trường chuyên Pháp “Baccalauréat” đạt điểm giỏi tuyệt đối 1,0.

Kỷ lục bằng cấp cả trên học đường lẫn trong nghề nghiệp

Sau khi tốt nghiệp phổ thông, Kim Hoàn chọn ĐH Kinh tế và Luật Berlin, ngành Quản trị Kinh tế Thế giới, khoá 10/2013 – 09/2016, hệ đại học vừa học vừa làm.

Kim Hoàn tốt nghiệp điểm giỏi 1,2, đứng thứ 2 toàn lớp và đứng thứ 3 toàn trường trong tổng số 605 sinh viên. Đồng thời Kim Hoàn làm việc cho tập đoàn tin học IT toàn cầu đứng hàng đầu về sản xuất máy tính, phần mềm, dịch vụ và tư vấn kinh tế IBM.

Kim Hoàn tới IBM ở Singapore làm việc từ tháng 5-8/2015. Tiếp nối công việc ở Singapore, Kim Hoàn học thêm một khoá học ở ĐH Baruch College – The City University of New York, Mỹ từ tháng 8–12/2015 với bằng tốt nghiệp đạt điểm giỏi tuyệt đối 1,0.

Với thành tích tốt nghiệp đại học loại giỏi, Kim Hoàn sang Sydney Úc làm việc thử nghiệm để tích lũy kiến thức thực tế về thương nghiệp bán lẻ, văn hoá kinh doanh và quan hệ lao động tại hãng kinh doanh đồ gỗ Matt Blatt Furniture...

TS Nguyễn Sỹ Phương (CHLB Đức)

vietnamnet