 Có lẽ chỉ có Hoàng Cầm mới dám nói chuyện tình của cha mẹ mình thơ thơ đến vậy, ông tự cho mình là người làng Quan họ quê mẹ, cô gái làng Xim trẻ đẹp hát hay nổi tiếng khắp vùng, và cũng rất Hoàng Cầm khi ông viết:
“Hai người chợt tiếc mùa xuân
Vội chắp lại đêm xuân thứ nhất
và nhờ đó tôi ra đời,mang giọng mẹ tròn,trong đôi mắt sáng".
Ông yêu mẹ và cũng rất yêu quê mẹ.Trong tâm hồn còn non nớt thuở thiếu thời ông luôn giữ những kỷ niệm đẹp về mẹ, không chỉ vậy ngay cả khi ông đã lớn,hình ảnh mẹ ông vẫn rất lắng đọng thiêng liêng đi cùng ông cho tới cuối đời.Ông cũng chứng kiến cảnh hát quan họ xưa của các liền anh liền chị của các phường hát : Lim, Nội ,Duệ,Tam Sơn,núi Chè, núi Dạm, Bồ Sơn…. có những nét thật là “Kinh Bắc” được miêu tả trong thơ ông. Người Kinh Bắc hiếu khách mời trà bằng câu hát:
"Mấy khi khách đến chơi nhà
Đốt than quạt nước chuyên trà khách xơi
Trà này ngon lắm người ơi
Mỗi người mỗi chén,
bõ công tôi chuyên trà"
(Lời ca Quan họ cổ).
Những lời ca Quan họ cổ: Sông Cầu nước chảy lơ thơ, Ngồi tựa mạn thuyền, Hoa thơm bướm lượn, Bèo dạt mây trôi, Năm liệu bảy lo, Trèo lên trái núi Thiên Thai,…Giã bạn…đã làm say đắm bao nhiêu thế hệ, bao nhiêu lòng người, đã thổi vào thơ ông những làn gió mát lành, êm dịu, nhẹ nhàng đến nao lòng.
TÔI NGƯỜI LÀNG QUAN HỌ (mối tình cha mẹ HC)
Tôi người làng quan họ
Quê mẹ bên này sông
Cách quê cha một dòng nước trắng
Cô gái làng Xim mười bảy tuổi
Hát hay nổi tiếng khắp vùng
Khi cất lời ca
Những lứa hợp tình chuốt rơm bện ổ
Những vợ trái duyên chồng
khăng khăng giả của
Lại có anh học trò
Bổi hồi bồi hồi
Xăm xăm một bước vượt sông
Trầu cau chẳng kịp cốm hồng
Xác pháo đã vùi ngõ mưa lầy lội
Bà mối nhai trầu bỏm bẻm
Chưa vợi chùm cau thường têm trầu cánh phượng
Đã nghe tin cô ả chê chồng
Ứ hự... từ đâu?
Chồng nói chồng yêu, chẳng hội chẳng hè
Vợ cúi mặt vò nhàu ngực yếm
Dựa cột nhà nhịn thở lắng nghe.
Gió đưa tiếng chị tiếng em
Đến phá cửa buồng cài then khóa giọng.
Đã lạy đã van đã giàn nước mắt
Tiếng hát vẫn không ra thóat cửa buồng tằm
Ngảnh mặt không ăn nằm
Vợ chờ tua rua chỉ lối
Bỏ đi theo người trai
Chở thuyền hát lặn những đêm giăng.
Mười năm sau ngày cưới
Chồng nhớ hội yếm đào
Mê tìm theo đám hội
Van mình ơi, thương tôi mình về
Tay vân vê sợi tóc bạc đầu tiên
Lẫn dưới vành khăn tròn trặn
Hai người chợt tiếc mùa xuân
Vội chắp lại đêm xuân thứ nhất
Nhờ đó tôi ra đời
Mẹ quấn quanh tã mỏng
Giọng hát bắt đầu rơi rụng
Theo từng giọt sữa vắt nuôi con.
Tôi lớn lên
Mang giọng mẹ tròn
Trong đôi mắt sáng...
TÌM ĐẾN NƠI CHÂN TRỜI CỦA MẸ
Tôi người làng Quan Họ
Ngày trở về nghe hát nổi trên đê
Tiếng hát dường như mê
Ném ngọc lên trời lanh lảnh
Sao tôi nghe còn mũi dao lấp lánh
Đang rình cắt ruột xé gan
Có nghệ sĩ vác đàn như bấc
Mau chân len lỏi xóm làng
Tìm ra trăm rưởi điệu dân gian
Mắt lim dim say sưa màu mỡ
Chép hết bài ca chưa hiểu hết lòng người
Dựng được bài ca chưa xây dựng cuộc đời
Tiếng hát Quan Họ
Và trai gái quê tôi trẻ đẹp vô cùng
Nhảy khỏi vòng nỉa
Nhảy sang vòng nong
Những vòng cong cong
Từ hòn đá ném ao vòng tròn rộng mãi
Tôi ước mơ rồi đây
Tiếng quê Quan Họ
Sẽ thành trái núi khổng lồ
Ném xuống biển cồn sóng gió
Vòng nhỏ
Vòng to
Đến vòng nào nữa
Chân mây mở rộng từng mùa
Lòng mẹ bao la con về theo nhịp múa
Bài ca vỗ sóng nghìn xưa.
QUAN HỌ MỞ ĐẦU
Mẹ kể chuyện ngày xưa xa lắm
Tháng tám ao hồ mát lặng
Làng quê còn níu lại hương sen
Hai mươi gái trai
Thả một con thuyền
Song song mười đôi
Mắt nhìn trong mắt
Nón nghiêng tăm tắp
Ngày mai ai chắc được gần ai ?
Gió nằm im chân trời
Đừng về đây gợn nước
Sợ tan những bóng người
Sợ rung rinh tiếng hát
Sợ lỡ nhịp sai cung
Dang dở những tấm lòng
Bấy nhiêu con mắt
Cùng hát một câu
Nghe giọng biết người chung thuỷ.
QUAN HỌ LẠI BẮT ĐẦU
Sáng nay phường Lim phường Nội
Phường Tam Sơn, phường núi Dạm, núi Chè
Gửi những giọng vàng luyện mãi trên đồng quê
Thách với phường Bò Sơn, phường Duệ
Đã từng đi Đông, Đoài bốn bể
Tìm câu tìm điệu tìm giọng tìm người
"Đã trèo lên trái núi Thiên Thai
Thấy đôi con chim loan phượng ăn ngoài bể Đông"
Tìm lông chim nhạn
Non mòn bể cạn
Chưa thấy mặt nhau
Ai hôm qua khóc đổ nhịp cầu
Đồng cua nước mặn
Tháng ngày lận đận
Đói nghèo chẳng được sánh đôi
Mở hội hôm nay
Đồi rộng cỏ thơm
Sánh giọng so lời
Mắt giếng sâu nhìn nhau đằng đẵng
Tiếng hát bao ngày nín trong miệng đắng
Đến nay có thỏa mộng ngày xưa ?
MỘT LỜI QUAN HỌ
Có mấy dòng sông vòng chảy ngược
Mà em xuôi mãi xuống Tào Khê
Đến đâu là cõi không đầy ải
Đôi mảnh hồn ngây lạc lối về
Cứ đuổi tìm nhau
nhầu bến tạnh
Đắm dòng sông vắng
lặng luồng mê
Em buồn ngủ lắm
Anh còn thức
Tìm mắt em thẳm nhớ chưa về
Thôi đợi sang chiều sương rủ khói
Lơ thơ che mặt thẹn sông Cầu
Một lời quan họ bay lên dốc
Anh chớ dìm em đêm nén đau.
Để thay lời kết, xin được mượn lời của nhà thơ
” Người ơi…
Người ở...
hay là…”
dù hội Lim năm nay đã qua để kết thúc chủ đề Thơ Hoàng Cầm với quê hương Quan họ.
..."Bao giờ về bên kia sông Đuống
,Anh lại tìm em
,Em mặc yếm thắm,
Em thắt lụa hồng,
Em đi trảy hội non sông,
Cười mê ánh sáng muôn lòng xuân xanh”.
(BÊN KIA SÔNG ĐUỐNG)
Bắc Ninh, rằm tháng giêng, Xuân ĐINH DẬU 2017. NKV.
|
