XÂY DỰNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH XỨNG TẦM QUỐC TẾ

Thành phố Hồ Chí Minh là thành phố lớn nhất Việt Nam, là đầu tàu kinh tế của cả nước. Trong con mắt của nhiều người VN cũng như bạn bè quốc tế, từ xa xưa tp. HCM đã là Hòn ngọc viễn đông kể cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng.

Là người đã có những hoạt động nhập khẩu hàng hoá từ tp.HCM sang Châu âu, cũng như có tìm hiểu đầu tư vào nhiều lĩnh vực của tp. Đã chứng kiến sự đổi thay của tp hơn 20 năm qua. Tôi có một số ý kiến đóng góp nhỏ như sau:

A. Những thuận lợi và thách thức để tp HCM hội nhập quốc tế:

. Thời điểm thế giới toàn cầu hoá như hiện nay đòi hỏi các thành phố lớn phải vươn mình phát triển. Internet và công nghệ TT không biên giới đã làm con người mở mang trí tuệ. Mọi khiếm khuyết của một thành phố lớn có thể nhìn nhận nhanh chóng. Tất cả đều nhìn thấy rõ tp.HCM đang ở cấp độ nào và những khiếm khuyết gì so với các tp lớn trên thế giới.

Thành phố HCM ở một vị trí nằm giữa các thành phố phát triển có tầm cỡ ở Châu á,có các điều kiện tương đồng. Phía trên là Đài loan, Hồng công. Phía dưới là Kualalumper,Singapor và bên cạnh là Bangkok,một thành phố có tất cả mọi điểm giống tp.HCM (theo kinh nghiệm nhiều năm hoạt động kinh doanh của tôi ở Bangkok). Điều kiện hơn hẳn Singapor và Hồng công, Tp HCM có diện tích đất rộng, có thể mở rộng tùy theo nhu cầu phát triển trong tương lai.

Thành phố HCM có dân số đông đảo, gần 10 triệu, trong đó lao động trẻ có tri thức chiếm số lượng lớn. Không giống như các tp ở Châu âu, đang bị già hoá. Con người tp HCM khát khao vươn lên, không đố kị và kìm hãm nhau. Đó là những yếu tố nhân hoà rất thuận lợi.

. Thách thức đầu tiên của thành phố trong quá trình toàn cầu hoá và hội nhập đó là  khó khăn trước đòi hỏi ngang tầm với các thành phố hiện đại khác. Trong lĩnh vực giáo dục là tầm đứng của học sinh, sinh viên thể hiện ở chất lượng đào tạo, nhiều bằng cấp nhưng không thể làm việc được trong môi trường đa quốc gia là vấn đề cần suy ngẫm. Trong lĩnh vực kinh doanh đó là những hiểu biết về luật pháp kinh doanh và thể thức hoạt động doanh nghiệp trong môi trường mới. Ví dụ đơn giản nhất là những quy ước quốc tế về vấn đề bản quyền,mà thực tế nhiều doanh nghiệp Việt nam chậm chân đã bị mất thương hiệu quốc tế. Đó là luật chơi của các doanh nghiệp khi bước chân vào WTO, nếu không khéo sẽ đánh mất mình và lớ ngớ bị chìm nghỉm trong môi trường mới v.v...

. Thách thức thứ hai đó là vấn đề giao thông. Vấn đề nhức nhối của thành phố khi 10 triệu con người cộng với xe cộ thiết bị chen chúc trên những con đường nhỏ hẹp. Ở Châu âu, những thành phố có số lượng dân cư trên 1 triệu như Wien, Praha, Budapest v.v.. đều đã xây dựng mạng metro ngầm dưới mặt đất, những thành phố có lượng dân cư khoảng nửa triệu như Bratislava, Košice, Brno v.v..đều đã xây dựng mạng xe bus điện chạy cố định theo tuyến. Sân bay quốc tế Tân sơn nhất quá lỗi thời và không an toàn. Nếu chỉ sử lý cục bộ vấn đề giao thông thì sẽ chỉ chắp vá, cái xảy nảy cái ung. Những thành phố đông dân và phát triển nhanh như tp.HCM thì việc để một sân bay trong lòng thành phố và tranh luận nên hay không nên xây dựng sân bay Long Thành là việc cách đây 20-30 năm đã xảy ra ở Hồng công, Bangkok và Kualalumper. Chúng ta đã nhận thấy thành quả phát triển mọi mặt và sử lý các vấn nạn của các thành phố đó sau khi xây dựng xong sân bay mới cách xa thành phố.

. Thách thức thứ ba đó là vấn đề luật pháp và kinh nghiệm quản lý một tp hiện đại. Bất cứ thể chế quản lý như thế nào nào, nếu luật pháp rõ ràng và minh bạch thì con người sẽ hiểu và chấp hành nghiêm túc. Nếu vấn đề giáo dục luật pháp và thực thi luật pháp tốt đẹp thì sẽ không có nhiều những vụ việc chém giết, cướp giật trong thành phố. Sẽ giảm bớt tai nạn giao thông. Sẽ đem lại sự yên tâm cho các nhà đầu tư. Sẽ đem lại bình yên cho khách du lịch....

. Thách thức thứ tư là vấn đề tầm nhìn cho kế hoạch phát triển ngắn hạn và dài hạn, cách huy động được nguồn vốn và hướng sử dụng nguồn vốn đúng theo từng giai đoạn để xây dựng được tp theo mục tiêu Phát Triển Bền Vững, đã được Cộng đồng quốc tế thông qua năm 2015.

B. Một vài kiến nghị:

1. Con người là yếu tố quyết định vì vậy đầu tư cho các thành phần con người là rất quan trọng. Đối với tầng lớp học sinh, sinh viên thì cải cách giáo dục theo xu hướng giáo dục thực hành để khi cầm tấm bằng tốt nghiệp, các em có thể tự tin làm việc được ở các công ty đa quốc gia. Giáo dục đại học và trên ĐH phải nâng tầm ngang các thành phố hiện đại Châu á. Đối với tầng lớp doanh nhân thì cập nhật những hiểu biết khi phải cạnh tranh với các công ty nước ngoài trong môi trường luật pháp kinh doanh rõ ràng của quốc tế là điều cần phải làm. Đối với xã hội phải giáo dục tinh thần thượng tôn pháp luật.Tập trung đầu tư vào thế hệ trẻ sinh ra và lớn lên sau 1975, sẽ là tương lai của thành phố Hồ Chí Minh hiện đại.

2. Trước mắt: Cần Học tập những mô hình các tp giống ta khi giải quyết các vấn nạn của thành phố. Đó là kinh nghiệm giải quyết vấn đề giao thông trong thành phố,kinh nghiệm giải quyết vấn đề môi trường, Kinh nghiệm bố trí kiến trúc đô thị hợp lý, kinh nghiệm quản lý thành phố  v.v...Tôi đã chứng kiến nhiều lần Bangkok bị triều cường giống hệt tp. HCM, nhiều lần bị ngập úng khi những cơn mưa theo mùa đổ xuống, nhiều lần bị kẹt xe hàng giờ trên những tuyến đường quan trọng v.v..Nhưng họ đã và đang giải quyết rất tốt vấn đề này.

Lâu dài: tp cần chú trọng mục tiêu về Phát triển Bền vững vừa được LHQ thông qua gồm nhiều đề mục như: Phát triển mạng lưới xe đạp và đường đi bộ; Thay thế động cơ xe chạy dầu bằng xe điện; Sử dụng năng lượng tái tạo như năng lượng gió, năng lượng mặt trời; Quy hoạch phát triển vùng cây xanh (mà thành phố đang thiếu trầm trọng); Xây dựng thành phố thông minh (Smart Cities)...Đang là mục tiêu của các thành phố hiện đại.

3. Kiều hối là một thế mạnh của tp.HCM. Với nguồn kiều hối hàng năm trong cả nước từ 12 đến 15 tỷ USD, trong đó tp HCM chiếm hơn nửa. Vấn đề là tp cần tạo cơ chế thuận lợi cho việc chuyển phát thuận lợi và thông tin thường xuyên để định hướng cho nguồn lực này chảy vào đâu?. Cần phải thông tin chỉ dẫn đầu tư cho người gởi kiều hối vào các lĩnh vực đầu tư trước mắt như Sản xuất, Ngân hàng, Thị trường chứng khoán, Bất động sản,...và đầu tư lâu dài trong các lĩnh vực Giáo dục, Y tế, Giao thông...Ưu đãi phát triển mô hình công ty tư nhân, doanh nghiệp vừa và nhỏ là cơ sở để gọi được đầu tư từ nguồn tiền này.

4. Với việc tham gia TPP (Trong ASIAN chỉ có Brunej, Singapor, Malaysia và Việt nam) mà không bị các nước có tiềm năng cạnh tranh lớn như Thái lan, Indonesia, và Philippin gây ảnh hưởng (Vì chưa kịp tham gia). Việt nam và tp HCM cần nắm bắt nhanh cơ hội vàng này để thu hút đầu tư nước ngoài. TP HCM hoàn toàn có khả năng trở thành trung tâm, cánh cửa cho thương mại và chuyển giao công nghệ giữa Việt nam và ASIAN với EU và Mỹ. Cộng đồng Việt kiều ở EU và Mỹ sẽ là nguồn lực lớn,hỗ trợ cho tp trong định hướng này.

Hiệp định Paris về Biến đổi khí hậu có hiệu lực vào cuối năm nay cũng có khả năng giúp tp.HCM tiếp cận được nguồn vốn cũng như kiến thức quốc tế giải quyết vấn đề này. Đặc biệt là lĩnh vực giao thông và năng lượng.

5. Phát triển du lịch phải được xem là mũi nhọn của thành phố. Tp HCM có tất cả những điều kiện thuận lợi để biến ngành du lịch của tp thành mũi nhọn kinh tế và hiện đại hoá thành phố. Điều kiện phát triển du lịch  của tp HCM không thua kém gì Bangkok. Theo dự báo của Master card, năm 2016, Bangkok sẽ đứng đầu các điểm đến quốc tế. Đứng trên cả những thành phố như London, Paris, New York, Tokyo...Đó là điều khiến ta phải suy nghĩ.

6.Ưu tiên phát triển ngành công nghệ thông tin vì tp HCM có nhiều ưu thế với lực lượng trí thức trẻ năng động và mũi nhọn thông tin hiện nay có nhiều cơ hội để hội nhập quốc tế. Để xâm nhập vào thị trường Châu âu và Mỹ, hãy lựa chọn bàn đạp là những điểm đầu tư có ưu ái với Việt nam và với cộng đồng người Việt vì người Việt thế hệ thứ hai,thứ ba ở đây có nhiều cháu rất giỏi trong nhiều lĩnh vực,đặc biệt là công nghệ thông tin. Thành công cụ thể nhất là ví dụ về tập đoàn FPT Việt nam đã thâm nhập vào thị trường Châu âu bắt đầu từ thành phố Kosice, Slovakia, nơi tôi đã làm làm nghiên cứu sinh tiến sĩ và giảng dạy tại Đại học tổng hợp kỹ thuật Košice từ 1988 đến 1995. Košice được đánh giá là thành phố xanh của EU. Cộng đồng người VN ở đây được tham gia Hội đồng dân tộc thiểu số của tp. Trong năm ngoái và năm nay Lãnh đạo Thành phố Kosice đã đến thăm, tiếp xúc với tp.HCM và tp Đà nẵng để kết nghĩa hợp tác. Mới đây nhất là chuyến thăm của Thủ tướng Slovakia đến Việt nam. Slovakia hiện đang là chủ tịch luân phiên của Liên minh Châu âu.

.  Một thành phố Hiện đại ngang tầm các thành phố Hiện đại của Châu á và thế giới, đó là mong mỏi của tất cả những người Việt nam yêu mến thành phố Hòn ngọc Viễn đông này. Nhưng để làm được điều mong mỏi đó cần phải có những người thật sự tâm huyết, có kiến thức đô thị, kiến thức hội nhập. Thành phố sẽ sánh vai ngang tầm cùng bạn bè, đáp ứng mong mỏi của người, mà thành phố mang tên.

Ts.Nguyễn Đồng Hải,

Ths.Nguyễn Phước Hưng

Bratislava 28.9.2016