Đây chính là khẳng định của Thứ trưởng Ngoại giao, Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài Vũ Hồng Nam trong cuộc trò chuyện với TG&VN nhân kỷ niệm 55 thành lập Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài (23/11/1959 – 23/11/2014).

55 năm qua, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài (Ủy ban) đã có những bước phát triển vượt bậc trong công tác kiều bào. Xin ông cho biết vai trò chính của Ủy ban trong công tác này?

Thứ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về NVNONN Vũ Hồng Nam. Ảnh: Quang Hòa/TGVN

Ngày 23/11/1959, Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã đích thân ký quyết định thành lập Ban Việt kiều Trung ương (tiền thân của Ủy ban) với trọng trách quan tâm đến việc thực hiện chế độ chính sách đối với người Việt Nam ở nước ngoài. Nhiệm vụ của chúng tôi là nghiên cứu, nắm bắt tình hình của bà con, qua đó đề xuất chính sách đối với Đảng và Nhà nước sao cho phù hợp với nhu cầu của bà con như: công nhận quốc tịch Việt Nam, tạo điều kiện đầu tư vào trong nước, chính sách mua nhà, chính sách cho Việt kiều hồi hương, tổ chức lớp dạy tiếng Việt… Bên cạnh đó, Ủy ban phối hợp với rất nhiều cơ quan để tổ chức các sự kiện ở trong nước, thu hút tiềm năng chất xám và vật chất của bà con đóng góp cho quê hương đất nước.

Trong những năm qua, chúng tôi tự hào với thành tích đã đạt được. Tuy nhiên, để có được bước phát triển vượt bậc trong công tác này, chúng tôi luôn nhận được sự tham gia, đóng góp của rất nhiều các cơ quan, Bộ, ban, ngành. Đặc biệt, tôi cho rằng Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Ban Dân vận Trung ương, Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Chính phủ, các Bộ, ngành và Đảng ủy ngoài nước cũng phối hợp tích cực với chúng tôi trong việc vận động người Việt Nam của nước ngoài gắn bó với quê hương đất nước.

Ông cho rằng đâu là những điểm mạnh trong công tác vận động người Việt Nam ở nước ngoài mà Ủy ban đã thực hiện trong những năm qua?

Điểm mạnh quan trọng nhất là việc chúng ta đã khẳng định cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài là một bộ phận máu thịt, không thể tách rời với cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Điều này rất quan trọng vì nó tạo ra cho bà con niềm tin rằng đất nước luôn luôn là chỗ dựa.

Điểm mạnh thứ hai là chúng ta đã khẳng định được vai trò và vị trí của bà con trong việc hoạch định và điều hành chính sách của Đảng và Nhà nước đối với người Việt Nam ở nước ngoài. Trong các chính sách của Đảng và Nhà nước, kiều bào luôn được ưu tiên đặc biệt, mà Nghị quyết 36 của Bộ Chính trị là minh chứng thuyết phục nhất.

Điểm mạnh thứ ba là tạo được nhận thức quan trọng trong nhân dân, coi những người Việt Nam ở nước ngoài là anh em ruột thịt và được hưởng đầy đủ quyền lợi như bất kỳ một người Việt Nam nào trong nước.

Điểm mạnh thứ tư là sức mạnh tổng hợp của của những thành công trên. Hiện nay, chúng ta đã có 4,5 triệu người Việt Nam ở nước ngoài trải rộng trên 108 nước và vùng lãnh thổ. Hầu hết các nước đều khẳng định bà con người Việt Nam rất có uy tín với cộng đồng thông qua việc thực thi pháp luật, có tinh thần lao động chăm chỉ và đóng góp lớn cho sự phát triển của xã hội sở tại nơi họ sinh sống. Hai chữ Việt Nam của chúng ta đã được người Việt Nam ở nước ngoài tô đẹp và làm rạng rỡ thêm. Qua đó, nền văn hóa Việt Nam thông qua Cộng đồng người Việt sở tại đã trở thành một bộ phận không thể tách rời trong nền văn hóa đa sắc tộc tại các nước.

Như vậy tiềm năng của kiều bào là rất lớn. Sắp tới, Ủy ban đã có chương trình, hành động gì để thu hút các trí thức kiều bào về đóng góp cho đất nước?

Trước đây, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhận ra tiềm năng, vai trò, vị thế của người Việt Nam ở nước ngoài. Cũng nhờ những chính sách rất đúng đắn của Người từ giai đoạn đó mà chúng ta đã có rất nhiều kiều bào trong đó có các trí thức nổi tiếng trở về nước để tham gia, đóng góp vào công cuộc đấu tranh giải phóng đất nước. Sau này, vẫn có rất nhiều Việt kiều tâm huyết tham gia xây dựng đất nước trong thời kỳ đổi mới.

Hiện nay chúng tôi ước tính có đến 400 giáo sư, tiến sĩ người Việt nổi tiếng trong giới học giả của nước ngoài. Chính phủ đã chỉ đạo và giao cho chúng tôi những hoạt động cụ thể để tạo một hành lang ngỏ, thu hút chất xám cho đất nước. Chúng tôi đã làm rất nhiều việc như: tổ chức hội thảo, xây dựng chương trình, khóa học về các chuyên đề. Đặc biệt, khi đất nước có những vấn đề mới, chúng tôi cũng tham khảo ý kiến của họ để xây dựng, hoạch định chính sách sao cho phù hợp.

Trong thời gian tới, Ủy ban dự kiến sẽ xây dựng những cơ chế để trình lên Chính phủ để tạo thuận lợi hơn nữa cho bà con. Chúng tôi đang kiến nghị với Bộ Chính trị, Chính phủ để khẳng định Nghị quyết 36 vẫn còn nguyên giá trị cho sau 10 năm thực hiện. Chúng ta cần phải tiếp tục thi hành Nghị quyết 36 để đẩy mạnh hơn nữa công tác vận động người Việt Nam ở nước ngoài tham gia xây dựng đất nước.

Hiện nay, chúng tôi đang kiến nghị có một văn bản chỉ đạo của Bộ Chính trị để các địa phương, mỗi cơ quan, mỗi Bộ, ban, ngành đều có một chương trình hành động riêng đối với người Việt Nam ở nước ngoài. Đặc biệt, chúng tôi cũng đã nghiên cứu các đề án như đề án thu hút kiều bào về tham gia xây dựng đất nước, đề án thu hút các nhà khoa học trẻ của Việt Nam ở nước ngoài về thực hiện các dự án ở trong nước, dự án về việc tiếp tục bảo tồn nền văn hóa của Việt Nam và phát triển mạng lưới trường học dạy tiếng Việt…

Còn với sự nghiệp đại đoàn kết dân tộc, Ủy ban chú trọng vào công tác nào, thưa ông?

Tôi phải khẳng định bản chất của dân tộc Việt Nam là đoàn kết, thống nhất. Xuyên suốt lịch sử, tinh thần đó luôn nổi bật. Tuy nhiên, chiến tranh gây ra sự chia cắt đất nước, tạo cho chúng ta một hoàn cảnh lịch sử phải đấu tranh giải phóng dân tộc. Hệ quả của những biến cố lịch sử đã tạo ra một bộ phận người Việt Nam đứng về phía bên kia để chống lại dân tộc. Đây không phải bản chất của người dân Việt Nam mà do hoàn cảnh lịch sử đưa đẩy. Vì vậy, Ủy ban sẽ phải nghiên cứu sâu hơn để kiến nghị với Đảng, Nhà nước và Chính phủ có những chính sách khoan hồng, cởi mở hơn nữa. Đặc biệt, phải làm sao để đồng nhất được nhận thức của các cơ quan, ban ngành địa phương trong chính sách này.

Ông có thể chia sẻ về hoạt động lớn dành cho kiều bào mà Ủy ban sẽ tiến hành trong năm 2015?

Năm tới là một năm rất quan trọng đối với đất nước. Chúng ta có rất nhiều những ngày lễ lớn, trong đó đặc biệt là kỷ niệm 40 năm ngày giải phóng miền Nam và thống nhất đất nước. Đây là chủ đề lớn của chúng tôi trong việc tổ chức công tác người Việt Nam ở nước ngoài xuyên suốt trong năm 2015.

Dự kiến, sự kiện “Xuân quê hương – Tổ quốc vinh quang” sẽ được tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh với hơn 1000 kiều bào tham dự. Trong dịp 30/4, chúng tôi dự kiến tổ chức cho nhiều đoàn kiều bào thăm lại những địa danh lịch sử để ôn lại những bài học lịch sử của đất nước. Với thế hệ trẻ, chúng tôi sẽ tổ chức thêm nhiều trại hè, các chuyến đi thăm các chiến sĩ ở biên giới, hải đảo. Vào cuối năm, chúng tôi sẽ tổ chức những hội nghị, chuyên đề. Đặc biệt, Hội nghị Việt kiều lần thứ ba có thể tổ chức vào dịp cuối năm. Chúng tôi cũng tổ chức các đoàn văn nghệ đi phục vụ kiều bào ở một số nơi.

QUÂN - THUẬN (tgvn.com.vn)