Theo khuyến cáo của Đại sứ quán Việt Nam tại Ucraina, hầu hết bà con người Việt ở Donetsk đã kịp thời đi sơ tán. Một số người cho người thân về Việt Nam hoặc đến ở nhà người quen tại các thành phố Kiev, Kharkov, Odessa, Mariupol... Đi đến đâu, những người Việt tại Donetsk đều nhận được sự quan tâm và giúp đỡ của các gia đình và cộng đồng người Việt tại các thành phố nơi họ về lánh nạn.

Ngày 15/7, tôi tiễn người cháu ở Kiev học xong về nước thì gặp hai anh Trương Thanh Long và Nguyễn Thanh Bình là hai cán bộ Hội người Việt Nam thành phố Donetsk cũng đưa vợ, con về Việt Nam. Dù tôi rất muốn hỏi thăm về tình hình bà con người Việt mình ở vùng chiến sự nhưng các anh vội vã quay về Donetsk nên cũng chỉ kịp ghi lại số đoện thoại để liên lạc sau.

Theo chân chị Chuyền bán hàng ở chợ Troeshina về nhà chị sau buổi chợ chiều thứ ba vừa qua (khi được biết anh Bình đã quay lại nhà anh chị Chuyền, nơi cả gia đình anh đã sống gần một tuần trước khi vợ con anh về nước), tôi đã được nghe anh Bình kể lại những gì gia đình anh cũng như những bà con người Việt đã trải qua trong vùng chiến sự những ngày qua.

Sang Liên Xô từ năm 1989, từng học Trường Sư phạm Kỹ thuật Công nghiệp Donetsk, sau khi học xong do nhiều lý do nên một số sinh viên như anh Bình cũng như các anh chị em sang lao động hợp tác trong các nhà máy giày da, dệt... đã ở lại tạo dựng cuộc sống. Được sống ở nơi thân thuộc, với sự giúp đỡ và tạo điều kiện của chính quyền Ucraina, bên những người dân chất phác hiền hoà, tất cả những gia đình người Việt ở đây đều coi Donetsk là thành phố ruột thịt và Ucraina là quê hương thứ hai của mình. Họ đã rất đau lòng và hoảng sợ trước những tổn thất về nhân mạng và những thiệt hại về cơ sở vật chất khi chiến sự xảy ra ở Donetsk.

Anh Nguyễn Thanh Bình và mẹ con chị Chuyền - Chiêm

Anh Bình cho biết, theo khuyến cáo của Đại sứ quán Việt Nam tại Ucraina, hầu hết bà con người Việt ở Donetsk đã kịp thời đi sơ tán. Một số người cho người thân về Việt Nam hoặc đến ở nhà người quen tại các thành phố Kiev, Kharkov, Odessa, Mariupol... để tránh  hậu quả ảnh hưởng của cuộc giao tranh. Đi đến đâu những người Việt tại Donetsk đều nhận được sự quan tâm và giúp đỡ của các gia đình và cộng đồng người Việt tại các thành phố nơi họ về lánh nạn.

Anh Bình cũng tâm sự, mấy ngày qua, tình hình chiến sự tại một số khu vực của Donetsk hết sức căng thẳng. Ngày 21/7 vừa rồi đã có cảnh “tên rơi, đạn lạc” ngay sát nơi ở của gần chục gia đình người Việt sống ở khu chung cư phố Slovakskaya. Rất may là người Việt mình đã kịp tìm nơi trú ẩn. Mặc dù các gia đình hầu hết đã đi sơ tán nhưng từng giờ vẫn gọi điện liên lạc với những người thân, bạn bè chủ yếu là đàn ông, thanh niên khoảng hơn hai chục người ở lại Donetsk để trông coi nhà cửa, hàng hoá – những tài sản mà gần 30 năm qua họ đã chịu thương chịu khó lao động, chắt chiu tạo dựng nên. Anh Bình chia sẻ, không phải người Việt mình không biết sợ mà do đã sống ở Ucraina hết một thời tuổi trẻ, lập gia đình rồi sinh con đẻ cái, nuôi con ăn học ở mảnh đất này nên cũng có những tình cảm gắn bó sâu sắc chẳng khác gì người dân bản địa. Cũng như người dân Ucraina không sơ tán hết mà vẫn có những người ở lại làm lụng trông coi nhà cửa với hy vọng khi cuộc chiến kết thúc, gia đình họ được trở về với ngôi nhà thân thuộc của mình.

Anh Bình kể, cứ nghĩ ở Donetsk là nơi trực tiếp có chiến sự thì khó khăn mọi mặt, nhưng đến Kiev mới thấy vì tình trạng bất ổn nên ở đây cũng khó khăn chẳng kém. Ra chợ Troeshina nơi anh chị Chiêm – Chuyền làm việc thấy chợ vắng quá, hàng hóa không bán được, ai cũng lo lắng khi nghĩ đến những ngày sắp tới. "Bà con mình ở đây tốt quá!", anh Bình cảm động nói.  Mọi người quan tâm và chia sẻ vui buồn với nhau rất thân thiết, chân thành. Anh cũng cho biết thêm gia đình anh và những gia đình đến được các thành phố Kiev, Kharkov, Odessa... là rất may mắn.

Dù đang nói chuyện với tôi nhưng anh vẫn không rời điện thoại, anh xin lỗi phải cắt ngang câu chuyện khi có những cuộc điện thoại gọi đến. Đó là những cuộc điện thoại với các anh trong Ban chấp hành Hội người Việt Nam ở Donetsk để cập nhật thông tin và bàn bạc tìm cách giúp những gia đình (khoảng gần 50 người) đang kết hợp nghỉ ngơi và lánh nạn tại thành phố biển Uzruph, cách Donetsk khoảng 150 cây số, có những phương án dự phòng nếu không may chiến sự không nhanh kết thúc.

Trong câu chuyện, anh Bình cũng bày tỏ nỗi băn khoăn của bà con mình ở Donetsk. Đó là việc học hành của con em người Việt mình. Anh cho biết Ủy ban Hành chính tỉnh Donetsk đã có thông tin về việc năm học mới chưa biết khi nào sẽ bắt đầu, nên một số bà con mình đã làm thủ tục chuyển trường cho con em tới các thành phố nơi họ đến sơ tán hoặc ở lại đó làm ăn, có gia đình anh hoặc chị học ở trường đại học cũng có thể cho em đi cùng. Gia đình anh Bình và một số nhà khác chọn phương án tạm cho con về Việt Nam học tiếp. Khi được hỏi liệu các cháu có theo kịp được không khi các cháu đã học tới cấp hai, cấp ba như cháu gái lớn con anh Bình đã bắt đầu vào cấp ba, anh Bình đã bày tỏ quyết tâm của mình và các con sẽ cố gắng vượt qua những khó khăn ban đầu. Họ tin tưởng rằng, với may mắn các cháu được sinh ra trong một gia đình nhà giáo (bố, mẹ anh Bình đều là giáo viên) thì việc học hành và cuộc sống của các cháu sẽ nhanh chóng thích ứng, hội nhập.

Đó là hoàn cảnh thuận lợi của nhà anh Bình, nhưng còn con em của các gia đình người Việt ở vùng chiến sự Donetsk hoặc ở những thành phố khác thuộc đất nước Ucraina do tình hình bất ổn thì sẽ thế nào? Đó không phải là nỗi băn khoăn lo lắng của một vài gia đình và họ mong lắm những vòng tay nhân ái, đầy yêu thương không chỉ của người thân mà của đồng bào mình trong cuộc trở về hội nhập với quê hương nguồn cội.

Anh Nguyễn Việt (áo vàng) - Chủ tịch Hội người Việt tại TP Donetsk tại sân ga Kiev sáng 23/7

Sáng 23/7, tôi gặp anh Nguyễn Việt- Chủ tịch Hội người Việt Nam thành phố Donetsk tại sân ga Kiev khi anh từ Donetsk lên. Anh cho biết tình hình chiến sự tại Donetsk có vài nơi căng thẳng. Bà con mình hầu hết đã đi sơ tán, con và cháu anh cũng đang ở thành phố Kharkov. Cho tới 23/7, ở Donetsk còn khoảng hơn hai chục người, nếu tình hình căng thẳng hơn nữa thì có lẽ sẽ sơ tán hết.

Anh Việt cho biết, Đại sứ quán Việt Nam tại Ucraina vẫn luôn quan tâm, thăm hỏi, động viên bà con và thường xuyên giữ vững liên lạc với các anh để kịp thời xử trí những tình huống xảy ra. Như mọi người dân Ucraina, tất cả đều mong mỏi cuộc chiến sớm kết thúc để họ được trở về với cuộc sống bình yên.

Kiev, 27/7/2014 - Mai Anh (quehuongonline)